Onderdrukking in het paradijs

Het ‘ik-hou-van-Oranje-gevoel' is groot in Papoea. Ons land wordt door de meeste Papoea's op handen gedragen, want “in de Nederlandse tijd was alles beter”. Waar komt dit enthousiasme vandaan? Waren het niet de Nederlanders die Papoea hebben overgedragen aan de VN en Indonesië? En was het in de Nederlandse tijd echt beter?

Papoea?

Ja, Papoea; hoe zat het ook alweer? Weinig Nederlanders die dit nog weten. En dat terwijl Papoea tot de jaren zestig onderdeel was van Nederland. Speciaal voor degene die het even is vergeten, in vogelvlucht de recente geschiedenis van het paradijs op aarde.

Papoea is dat grote eiland boven Australië. Het rechterdeel is onafhankelijk Papoea-Nieuw-Guinea, het linker deel hoort tegenwoordig bij Indonesië. Archeologen denken dat de eerste Papoea's zo'n veertigduizend jaar geleden arriveerden. Sindsdien leven de Papoea's in vrede met de natuur en zijn unieke culturen lange tijd behouden gebleven. Pas na 1945 kwamen de bewoners van het binnenland geleidelijk in contact met de buitenwereld. Qua biodiversiteit is Papoea anders dan Indonesië en ook de bewoners lijken niet op de Indonesiërs. Papoea is eerder Melanesisch dan Aziatisch.

Papoea was sinds 1660 onderdeel van Nederlands Indië. Na de onafhankelijkheidsverklaring van Indonesië in 1950 bleef alleen Papoea Nederlands. Soekarno was het er niet mee eens en vond dat Nederland ook Papoea moest overdragen aan zijn land.

Nederland was begaan met Papoea, zo zei men. De vraag is of dat werkelijk zo was. Van ouds her is ons land toch vooral geïnteresseerd in handel en het maken van winst. Na de tweede wereldoorlog maakte Nederland in elk geval serieus werk van de opbouw van Papoea. De missie kreeg hierin een grote taak. Zij ontwikkelde de gezondheidszorg en het onderwijs. Nederland bereidde Papoea hiermee voor op onafhankelijkheid en maakte zich daardoor geliefd bij de bevolking. Dat waren nog eens tijden.

Daar kwam verandering in toen Soekarno in 1960 de diplomatieke betrekkingen met Nederland verbrak. Het Nederlandse bedrijfsleven was furieus dat de regering het zover had laten komen. Handelsbelangen gingen immers boven alles. Maar de spanningen tussen Nederland en Indonesië namen steeds verder toe. Toen begin 1962 Indonesische commando's in Papoea landden, kwam het tot een gewapend conflict. Daar waren de Verenigde Staten niet blij mee, want vanwege de koude oorlog moest Soekarno te vriend worden gehouden. Onder flinke (inter)nationale druk - de rol die prins Bernhard hierin speelde, is op z'n minst frappant te noemen - tekende Nederland in augustus van datzelfde jaar het 'akkoord van New York'. Hierin stond dat Papoea werd overgedragen aan de VN en dat de bevolking van Papoea in 1969 zelf zou mogen kiezen tussen onafhankelijkheid of aansluiting bij Indonesië. Dat klonk mooi, haast te mooi om waar te zijn. En dat was het ook, want Indonesië nam al snel de administratie van de VN over en weigerde in het referendum, 'The Act of Free Choice' genoemd, alle Papoea's te raadplegen. In plaats daarvan selecteerde de grootmacht 1.025 kiesmannen die onder druk werden gezet en bedreigd. Toen de uitslag van het referendum bekend werd - 100 procent voor aansluiting bij Indonesië - kneep de internationele gemeenschap een oogje dicht. Met deze wassen neus zijn de Papoea's dus ingelijfd bij een land waar ze nooit bij wilden horen. Sindsdien staat 'The Act of Free Choice' beter bekend als 'The Act of NO Choice'.

Natuurlijke rijkdom

Papoea is rijk aan bodemschatten en Indonesië wist daar wel raad mee. Zodra Papoea was overgenomen, werden natuurlijke rijkdommen omgezet in financiële rijkdommen. De winsten werden verdeeld tussen de regering in Jakarta, de legertop en de multinationals. De bevolking van Papoea zag hier maar een schijntje van terug ... als ze geluk had.

Zelden compenseerde Indonesië de Papoea's voor 'overgenomen' grond. Omdat de Papoea's afhankelijk zijn van de natuurlijke bronnen om hen heen, had het landjepik desastreuze gevolgen. Door de verkoop van contracten kon een buitenlandse opzichter de gewone Papoea nu ineens verbieden een boom te kappen, in zijn eigen achtertuin! Met eigen ogen heb ik gezien hoe ook nu nog illegaal hout wordt gekapt. Vogels en andere dieren trekken weg, het oerwoud wordt verwoest en de Papoea's hebben het nakijken. En waag het niet om te protesteren, want bedreiging, arrestatie, marteling en zelfs moord zijn aan de orde van de dag.

Transmigratie

In de jaren tachtig werd een groot transmigratieprogramma gestart. Diverse families die op het overvolle Java woonden, kregen een beurs en een stukje grond in een rustiger deel van Indonesië. Over de intenties van dit programma lopen de meningen uiteen. De Indonesische regering hoopte in ieder geval dat de transmigranten de 'inboorlingen' in Papoea wat beschaving bij konden brengen. Er werd op Papoea's neergekeken, ze werden achtergesteld en gediscrimineerd. Begrip voor de oorspronkelijke cultuur was er niet. De transmigranten namen direct na aankomst het werk van Papoea ambtenaren over, net als de handel. Door gesubsidieerde en vrijwillige transmigratie zijn de Papoea's ondertussen een minderheid in eigen land. Naar verwachting maken ze in 2020 nog maar voor 30 procent deel uit van de bewoners van Papoea. Ook nu nog worden Papoea's achtergesteld en gediscrimineerd. Vanzelfsprekend leidt dit tot spanningen.

Geen commentaar

Tijdens mijn verblijf in Papoea werd ik uitgenodigd op het politiebureau. Hier werd ik op een onaangename wijze verhoord. Nu was dit alleen bangmakerij, maar het geeft wel aan dat de overheid vrijwilligers in het gebied liever tegenwerkt dan ondersteunt. En waag het niet om je met politieke zaken te bemoeien, want van commentaar is Indonesië niet gediend. Vandaar dat Internationale journalisten niet welkom zijn in het gebied. Op het hijsen van de Morgenster, de vlag van Papoea, staat een gevangenisstraf van jaren. Meerdere Papoea's hebben deze straf gekregen.

Gezondheidszorg

In vergelijking met de rest van Indonesië is de gezondheidszorg in Papoea slecht. De kindersterfte is schrikbarend hoog, net als het percentage HIV-gevallen en het aantal vrouwen dat overlijdt tijdens de bevalling. TBC en malaria zijn wijdverspreid en het ontbreken van schoon drinkwater en behoorlijke toiletten in veel regio's leidt tot nog meer ziekten. Door corruptie en onwelwillendheid van de Indonesische overheid, blijft goede zorg voor veel Papoea's nog steeds onbereikbaar.

Mensenrechten

Al deze ontwikkelingen doen de roep om onafhankelijkheid groeien. Diverse Papoea's die zich op een vreedzame manier hebben ingezet voor gerechtigheid, zijn door Indonesië vermoord. Onafhankelijkheidsstrijders van het Organisasi Papua Merdeka (OPM) trokken in het verleden met pijl en boog ten strijde tegen het Indonesische leger. Natuurlijk maakten zij geen schijn van kans. Sinds de aanwezigheid van Indonesië zijn onschuldige burgers gemarteld, verkracht en vermoord. Hele dorpen zijn van de kaart geveegd en mensenrechten zijn op grote schaal geschonden. Exacte cijfers zijn er niet, maar er wordt geschat dat honderdduizenden Papoea’s zijn gedood in wat velen een 'stille genocide' noemen. En nog steeds verschijnen er berichten over Indonesische militairen en politieagenten die hun boekje te buiten gaan. Vaak in de binnenlanden, waar contact met de buitenwereld lastig is. Zo zag ik pas nog een schokkend filmpje van soldaten die zittende, geboeide mannen tegen het hoofd trappen. Ondertussen verdienen Indonesische militairen bij door eigen schoeisel en wapens aan de rebellen te verkopen. Het bizarre is dat het Indonesische leger de onafhankelijkheidsstrijd nodig heeft om haar macht te behouden.

Onafhankelijkheid?

Volgens velen zijn alle Papoea's in hun hart voor onafhankelijkheid. Vaak wordt de vergelijking gemaakt met de buren, onafhankelijk Papoea-Nieuw-Guinea. Is de bevolking daar beter af? Nee, de armoede is daar ook enorm. En waar moeten alle transmigranten naartoe als Papoea onafhankelijk zou zijn? Daar is ook niet zo één, twee, drie een oplossing voor te bedenken. En hoe komt men van de wijdverbreide corruptie af? Ondanks de lastige taak die wacht als het zover is, verdienen de Papoea's een eerlijke kans.

Nederland

In vergelijking met de Indonesiërs nu, deed Nederland het destijds inderdaad niet zo slecht in Papoea. Vandaar het enthousiasme over Nederland. Wat veel Papoea's echter niet weten, is dat Nederland zich na het vertrek uit Papoea nooit meer heeft bekommerd om het eiland. Het zou Nederland sieren om haar beklag te doen over de situatie van de Papoea's. Maar nee, Nederland doet liever haar beklag over een ter dood veroordeelde drugscrimineel. En als de ambassadeur van Indonesië zijn beklag doet over de aanwezigheid van de Morgenster tijdens de veteranendag in Den Haag, wordt Nederlandse veteranen verboden de vlag te dragen waarvoor zij hebben gestreden. Ook nu blijken voor Nederland de handelsbelangen met Indonesië belangrijker. Een demonstrant die de vlag toch toonde werd hardhandig gearresteerd. En om hem de mond te snoeren werd de Morgenster in zijn mond gepropt! Vanzelfsprekend zet dit kwaad bloed. Vooral bij de Papoea's die al jaren in ballingschap in Nederland wonen. Zij verdienen steun en niet deze vernedering.

Help!

Nederland heeft het volk van Papoea misleid door het een vrije keus voor onafhankelijkheid voor te houden. Ik vind het schandalig dat onze regering Papoea in de steek heeft gelaten door zich nooit meer in te zetten voor deze voorgehouden worst.

Daarom vraag ik jullie om in actie te komen. Het minste waar het volk van Papoea recht op heeft, lijkt mij een nieuw en eerlijk referendum. The Free West Papua Campaign zet zich hier voor in. Sta daarom op, of blijf lekker zitten in je luie stoel, maar teken de online petitie waarmee de Papoea's hopen op gerechtigheid. Surf dus even naar de site van The Free West Papua Campaign en neem de verantwoordelijkheid die onze regering niet neemt. Je bewijst de Papoea’s een nog grotere dienst door dit verhaal te delen met anderen.

Wil je meer weten over Papoea? Onderstaande links geven verdere informatie.

Over transmigratie

Over de schending van mensenrechten

Over de onafhankelijkheidsstrijd

Over Benny Wenda, leider van de onafhankelijkheidsstrijd

Over de rol van Prins Bernhard tijdens de overdracht